2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında Tarihsel Düşünme Becerileri
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8128596Anahtar Kelimeler:
Sosyal bilgiler, sosyal bilgiler öğretim programları, tarihsel düşünme becerileriÖzet
Sosyal bilgiler dersine içerik sağlayan en önemli disiplin hiç şüphesiz tarihtir. Bu nedenle tarih öğretiminde önemli görülen tarihsel düşünme becerilerinin sosyal bilgiler dersi kapsamında çocuklara kazandırılması gerekmektedir. Bunun başarılabilmesi ise hazırlanan sosyal bilgiler öğretim programlarında ilgili becerilere yer vermekle mümkündür. Bu çalışmada, yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak hazırlanan 2005 ve 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında tarihsel düşünme becerilerine yer verilme durumunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca uygun olarak nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmış ve ilgili programlar nitel içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda, her iki programda da tarihsel düşünme becerilerinin kullanımını gerektiren kazanımların varlığı tespit edilmiştir. Bu kazanımların her iki programda da ortak olarak ağırlıklı tarih konularının yer aldığı “Kültür ve Miras” ile “Bilim, Teknoloji ve Toplum” öğrenme alanlarında yoğunlaştığı görülmüştür. Ayrıca her iki programdaki ilgili kazanımların daha çok kronolojik düşünme ile tarihsel kavrama becerilerini kazandırmaya yönelik olduğu, diğer üst düzey becerilere dönük kazanımların ise sınırlı olduğu gözlenmiştir.
Referanslar
Aktaş, Ö., Marancı, Ş. (2018). Fotoğraflarla yedinci sınıf öğrencilerinin tarihsel zaman algısı. Milli Eğitim Dergisi, 219, 161-176.
Aktın, K. (2016). Okul öncesi dönemde kronolojik düşünme: Bir durum çalışması. Sakarya University Journal of Education, 6(3), 116-131.
Aktın, K. (2017). Okul öncesi dönemde müze eğitimi ile çocukların tarihsel düşünme becerilerinin geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 465-486.
Ata, B. (2006). Sosyal bilgiler öğretim programı. C. Öztürk (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Yapılandırmacı Bir Yaklaşım içinde (s. 71-83). Ankara: Pegem Akademi.
Bayramoğlu, Ç. A. (2016). Sosyal bilgiler programında yer alan tarih konularının tarihsel düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Collingwood, R.G. (1996). Tarih tasarımı. (Çev. K. Dinçer). Ankara: Gündoğan Yayınları.
Coşkun Keskin, S., Keskin, Y., Pehlivan, N. ve Keskin, K. (2022). Sosyal bilgiler derslerinde tarih konularının öğretimi üzerine düşünceler: kavramlar, düşünme becerileri, değerler ve empati. Ankara: Gece Kitaplığı.
Çelikkaya, T. (2019). Ortaokul öğrencilerinin kronoloji becerilerinin saptanmasına yönelik bir çalışma. Turkish History Education Journal, 8(1), 150-173
Doğanay, A. (2009). Etkin vatandaşlık için düşünme becerilerinin öğretimi. C. Öztürk (Ed.). Sosyal Bilgiler Eğitimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi içinde (s. 145-185). Ankara: Pegem Akademi.
Keskin, Y. (2002). Türkiye’de II. Meşrutiyetten günümüze kadar uygulanmış olan sosyal bilgiler öğretim programlarının analizi ve karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Keskin, Y. (2021). Sosyal bilgiler programı tarihi ve güncel gelişmeler. T. Çelikkaya, Ç. Öztürk Demirbaş, T. Yıldırım ve H. Yakar (Ed.), Yeni Program ve Ders İçeriklerine Göre Sosyal Bilgiler Öğretimi I içinde(s. 1-44). Ankara: Pegem Akademi.
Keskin, Y., Keskin, S., & Kırtel, A. (2019). Sociocultural education and empathy in early childhood: Analyzing the battle of Gallipoli. Social Behavior and Personality: An international journal, 47(3), e7440.
Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
MEB (2007). Ortaöğretim 9. Sınıf Tarih Dersi Öğretim Programı. http://programlar.meb.gov.tr adresinden 11 Ocak 2012 tarihinde indirilmiştir.
MEB (2011a). Sosyal Bilgiler Dersi (4-5. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. http://meb.gov.tr/program.aspx adresinden 15 Aralık 2011 tarihinde indirilmiştir.
MEB (2011b). Sosyal Bilgiler Dersi (6-7. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. http://meb.gov.tr/program.aspx adresinden 15 Aralık 2011 tarihinde indirilmiştir.
MEB (2018a). Ortaöğretim Tarih Dersi (9, 10 ve 11. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201822142524139-Tarih%20d%C3%B6p.pdf adresinden 24 Mayıs 2019 tarihinde indirilmiştir.
MEB (2018b). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 adresinden 24 Mayıs 2019 tarihinde indirilmiştir.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Sage.
National Center for History in the Schools[NCHS] (1996). National Standards for History. https://phi.history.ucla.edu/standards/thinking5-12.html adresinden 25.06.2022 tarihinde alınmıştır.
Öztürk, C. (2006). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım içinde(s. 21-50). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Pehlivan, N. (2021). 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda yer verilen tarihsel düşünme becerilerinin ders kitaplarına yansıma durumunun incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Şimşek, A. (2006). İlköğretim öğrencilerinde tarihsel zaman kavramının gelişimi. İlköğretim Online, 5(2), 87-109.
Şimşek, A. (2010). Kronoloji ve zaman algısı. M. Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri içinde (s. 77-82). İstanbul: Yeni İnsan.
Turan, R. ve Ulusoy, K. (2013). Sosyal bilgilerde tarihin yeri ve önemi. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri içinde (s. 137-155). Ankara: Pegem Akademi.
Yalı, S. ve Şimşek, A. (2020). Sosyal bilgilerde tarihsel düşünme becerileri. A. F. Ersoy ve H. Karaduman (Ed.), Sosyal Bilgilerde Güncel Okumalar 2 içinde (s. 1-22). Ankara: Anı.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 International Journal of Values in Education and Society
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
